WHĐ — Hội nghị Bismeet (Bishops’ Meeting) 2025 của Truyền thông FABC – với chủ đề “Trí tuệ nhân tạo và những thách đố mục vụ ở châu Á” – đã diễn ra tại Đại học Thánh Phanxicô ở Hồng Kông trong 3 ngày, từ 10 đến 12-12-2025.
Hội nghị quy tụ hơn 30 đại biểu, gồm các vị Giám mục chủ tịch và các Thư ký của các Ủy ban Truyền thông xã hội trực thuộc Hội đồng Giám mục của các nước Á châu, các thuyết trình viên và Ban Tổ chức.
- CHƯƠNG TRÌNH
Chương trình chính yếu của Hội nghị bao gồm các buổi cầu nguyện (Thánh lễ và Giờ Kinh Phụng Vụ), 3 bài thuyết trình, 2 cuộc tọa đàm, 2 lần trao đổi ý kiến theo từng nhóm nhỏ dưới dạng hiệp hành, các báo cáo hoạt động truyền thông của những Giáo hội địa phương và thực hiện bản Dự thảo Tuyên bố chung.
Các bài thuyết trình
3 bài thuyết trình của Hội nghị đã triển khai 3 đề tài:
– AI và Tác động của nó đối với Nhân loại, do Tiến sĩ Victor Lam trình bày vào sáng ngày 10-12-2015.
– AI và Giáo hội, do Bộ trưởng Tiến sĩ Ruffini trình bày ngay sau Tiến sĩ Victor Lam.
– Nguyên tắc hướng dẫn sử dụng AI trong Truyền giáo và Mục vụ, do Tiến sĩ Nataša Govekar (của Bộ Truyền Thông Vatican) trình bày vào sáng ngày 11-12-2015.
Tiến sĩ Victor Lam
Tiến sĩ Ruffini và Tiến sĩ Nataša Govekar
Các cuộc tọa đàm
- Vào chiều ngày 10-12-2025, cuộc tọa đàm về đề tài: Trí tuệ nhân tạo và tác động của nó đến đời sống con người và Giáo hội, đã được triển khai bởi:
– Giáo sư Denis Chang, nói về Các khía cạnh pháp lý và các chính sách về AI: Cách thức AI ảnh hưởng trên thần kinh và các quyền khác, cùng với việc bảo vệ những người dễ bị tổn thương.
– Linh mục Cyril Victor Joseph, nói về Sử dụng AI để truyền giáo và đối thoại liên tôn.
– Ông Alexander Lopez (EWTN), nói về AI và Đạo đức: Góc nhìn từ Truyền thông Công giáo.
Giáo sư Denis Chang
Linh mục Cyril Victor Joseph
Ông Alexander Lopez
2. Vào sáng ngày 11-12-2025, sau bài thuyết trình của tiến sĩ Nataša Govekar, cuộc tọa đàm về đề tài: Từ phân định đến hành động: Triển khai AI một cách có trách nhiệm trong Giáo hội châu Á, đã được triển khai bởi:
– Ông Edwin Lopez (EWTN), nói về AI và sứ mệnh Truyền thông cách thân thiện của người Công giáo.
– Tiến sĩ Kwok Wai Man Raymund (Hong Kong), nói về Ứng dụng AI tìm kiếm ngữ nghĩa Kinh thánh và tài liệu Công giáo.
– Bạn trẻ John Pan Lingtao, nói về Ứng dụng AI kiểm tra và xác minh thông tin cho truyền thông Giáo hội.
Ông Edwin Lopez
Tiến sĩ Kwok Wai Man Raymund
Bạn trẻ John Pan Lingtao
Các lần trao đổi ý kiến theo nhóm nhỏ
Hội nghị đã có 2 lần thực hiện việc trao đổi ý kiến với nhau trong từng nhóm nhỏ (theo cách thức hiệp hành) vào chiều ngày 10-12 và chiều ngày 11-12-2025, với 2 đề tài:
– AI có ý nghĩa gì đối với thực tiễn mục vụ ở châu Á.
– Phân định việc sử dụng AI trong kế hoạch mục vụ.
II. BẢN DỰ THẢO TUYÊN BỐ CHUNG
Sau khi cầu nguyện, lắng nghe các các bài thuyết trình và các cuộc tọa đàm cùng những báo cáo hoạt động truyền thông của các Giáo hội địa phương, rồi trao đổi ý kiến với nhau theo từng nhóm nhỏ, vào ngày cuối cùng của Hội nghị, các tham dự viên đã cùng nhau thực hiện bản Dự thảo Tuyên bố chung về “AI và những thách đố mục vụ tại châu Á” như một đề xuất định hướng mục vụ cho Giáo hội tại châu Á trước sự phát triển nhanh chóng của AI.
1. Xác tín
Trước hết, trong bản Dự thảo này, các tham dự viên khẳng định xác tín chung của Giáo hội: Giữa những biến đổi công nghệ nhanh chóng, sứ mạng cốt lõi của Giáo hội vẫn không thay đổi, đó là rao giảng Đức Kitô, bảo vệ phẩm giá con người và xây dựng sự hiệp thông đích thực.
AI là sản phẩm của óc sáng tạo nhân loại, vừa mang lại nhiều cơ hội, vừa tiềm ẩn những nguy cơ. Trước thực trạng này, Giáo hội không sợ hãi hay khước từ AI, nhưng chọn cách dấn thân cách thận trọng, với cái nhìn nhập thể, đặt nền tảng trên các mối tương quan nhân bản.
Như Đức Thánh cha Phanxicô từng phát biểu tại Phiên họp G7 về Trí tuệ Nhân tạo (Borgo Egnazia, ngày 14/6/2024), AI chỉ là một công cụ, và giá trị luân lý của nó tùy thuộc vào con người sử dụng và định hướng nó. Trong bối cảnh tôn giáo và văn hóa đa dạng của châu Á, điều này đòi hỏi các tín hữu phải bảo đảm rằng họ biết cách sử dụng AI để phục vụ cho tình huynh đệ, công lý và sự hài hòa trong các mối quan hệ vốn là yếu tố cốt lõi trong truyền thống Á châu.
2. Cơ hội
Các tham dự viên cho rằng, nếu được định hướng cẩn thận, AI có thể mang lại nhiều cơ hội tốt đẹp cho đời sống mục vụ tại châu Á: hỗ trợ loan báo Tin mừng, chăm sóc mục vụ, giáo lý, giáo dục và nghiên cứu; mở rộng khả năng tiếp cận tri thức; nâng đỡ các giáo viên, giáo lý viên và sứ vụ ‘truyền thông số’ của Giáo hội.
Trong bối cảnh đa văn hóa, đa tôn giáo của châu Á, các tín hữu có thể sử dụng AI theo chiều hướng tôn trọng sự phong phú văn hóa, tôn trọng cách thức truyền thông mang tính tương quan và đối thoại liên tôn. Người trẻ, vốn quen thuộc với môi trường kỹ thuật số, cần được nhìn nhận như những cộng tác viên quan trọng trong việc sử dụng AI, và các gia đình cần được đồng hành để sử dụng công nghệ AI với tinh thần trách nhiệm.
Đức Giáo hoàng Lêô XIV đã từng mô tả AI là “sự tham gia vào hoạt động sáng tạo của Thiên Chúa” (Sứ điệp gửi Diễn đàn AI Builders 2025), có thể sử dụng AI để nâng cao hoạt động giáo dục Công giáo, chăm sóc sức khỏe nhân ái và truyền giáo, thông qua “cuộc đối thoại giữa đức tin và lý trí” (Antiqua et Nova 83).
Tại châu Á, AI có thể thu hẹp khoảng cách kỹ thuật số ở vùng nông thôn, hỗ trợ các cộng đồng Kitô giáo thiểu số và bồi dưỡng sự khôn ngoan ‘liên thế hệ’. AI có thể nâng cao chuyên môn, tạo cơ hội đổi mới và mở ra những chân trời mới trong thị trường lao động năng động của châu Á (Antiqua et Nova 66).
3. Nguy cơ
Tuy nhiên, các tham dự viên cũng bày tỏ nhiều mối quan ngại nghiêm trọng:
– Những nguy cơ như ảo tưởng về sự thân mật, sự hiện diện giả tạo, tin giả, deepfake, thuật toán có thiên kiến và sự xói mòn của chân lý trong ‘môi trường số’ có thể làm suy yếu các mối quan hệ của con người.
– Việc lệ thuộc quá mức vào máy móc có nguy cơ làm giảm thiểu đời sống cầu nguyện và suy tư, cũng như làm lu mờ vai trò không thể thay thế của cha mẹ, thầy cô và các mục tử.
– Đặc biệt, nội dung tôn giáo do AI tạo ra có thể bóp méo giáo lý, thao túng các thực tại thánh thiêng hoặc tạo nên “sự thân mật giả” với các nhân vật nhân tạo.
Vì thế, cần cảnh giác cao độ trước những tác động của AI trên đạo đức, văn hóa và môi sinh. Phải hết sức cẩn trọng trước các thuật toán có thể gây ra sự phân biệt đối xử và làm suy yếu hoạt động đối thoại liên tôn, nhất là nơi các cộng đoàn Kitô hữu thiểu số ở châu Á.
4. Nền tảng thần học và nhân học
Về nền tảng thần học và nhân học, các tham dự viên xác định rằng: trí tuệ tự thân không bao giờ là “nhân tạo”; chỉ có máy móc là nhân tạo. Con người, với chiều kích thiêng liêng, luân lý, cảm xúc và tương quan, không thể bị giản lược thành các dữ liệu hay thuật toán.
AI đã buộc con người phải đặt ra câu hỏi căn bản về ý nghĩa của việc làm người. Giáo hội khẳng định phẩm giá bất khả xâm phạm của mỗi nhân vị, vốn không thể đo lường bằng dữ liệu hay thuật toán. Truyền thông của Thiên Chúa là truyền thông nhập thể, dựa trên sự hiện diện, gặp gỡ và cộng đoàn. Vì thế, công nghệ không bao giờ có thể thay thế cho các mối tương quan đích thực.
Do đó, Giáo hội phải bảo vệ chân lý, giữ gìn phẩm giá con người và duy trì không gian cho sự chiêm nghiệm, phân định và các mối quan hệ chân thành.
Trí tuệ con người phát triển một cách hữu cơ thông qua kinh nghiệm thể xác, không giống như “khung logic-toán học” phi thể xác của AI. Đây cũng là sự khác biệt quan trọng, được nhấn mạnh trong các nền văn hóa của châu Á, lấy gia đình làm trung tâm.
5. Những cam kết mục vụ
Từ những suy tư này, các tham dự viên đã đề xuất những định hướng sau đây cho Giáo hội tại châu Á:
– Phát triển các công cụ AI Công giáo đặt nền tảng trên Kinh thánh, giáo huấn Hội thánh và bối cảnh văn hóa Á châu;
– Số hóa các nguồn tài liệu của Giáo hội để đảm bảo việc sử dụng chính xác và có trách nhiệm trong các hệ thống AI.
– Kết hợp giáo dục về AI với việc đào tạo mục vụ, đạo đức và tương quan trong các chủng viện, giáo phận, trường học và gia đình;
– Hỗ trợ các gia đình và việc học tập ‘liên thế hệ’, bằng cách kết hợp năng lực kỹ thuật số với kinh nghiệm sống;
– Khuyến khích người trẻ tham gia vào các hoạt động đổi mới kỹ thuật số hướng đến việc loan báo Tin mừng;
– Thúc đẩy việc loan báo Tin mừng trên nền tảng kỹ thuật số với sự giám sát mục vụ;
– Tham gia vào việc hoạch định chính sách công cho xã hội;
– Khuyến khích các giáo phận và các hội đồng giám mục nghiên cứu về AI và xây dựng các hướng dẫn phù hợp với bối cảnh;
– Thúc đẩy sự hợp tác khu vực, đặc biệt thông qua Văn phòng Truyền thông FABC và các văn phòng truyền thông quốc gia, để bảo đảm sự hiện diện mục vụ trong không gian kỹ thuật số.
6. Kết luận
Để kết luận, các tham dự viên khẳng định AI không phải là mối đe dọa hiện sinh, cũng không phải là giải pháp có sẵn, nhưng là một biên cương mục vụ mới, đòi hỏi khôn ngoan, tỉnh thức và hy vọng. Như văn kiện Antiqua et Nova (113) kêu gọi theo đuổi “sự khôn ngoan đích thực”, Giáo hội tại châu Á cam kết hình thành lương tâm, bảo vệ phẩm giá, thúc đẩy chân lý, hỗ trợ gia đình và giới trẻ, và nuôi dưỡng các cộng đồng gặp gỡ đích thực.
Thông qua sự đổi mới có trách nhiệm và hợp tác trên khắp khu vực, AI có thể trở thành phương tiện củng cố sứ mạng loan báo Tin mừng của Giáo hội và thúc đẩy sự phát triển toàn diện về con người và tâm linh.
Nhân ngày 12/12 kính Đức Mẹ Guadalupe – Đấng đã nói chuyện với người dân bản địa trong ngôn ngữ và văn hóa của họ, các tham dự viên ước mong Giáo hội tại châu Á cũng cầu nguyện và noi gương Mẹ Maria, bước vào “thế giới số” của ngày hôm nay với ngôn ngữ AI của thời đại hôm nay, thông qua phương pháp sư phạm dựa trên nhân học Công giáo, để phát triển đức tin, thúc đẩy sự hiệp thông đích thực và nâng cao các mối quan hệ nhân bản chân thành.
